Cognitieve gedragstherapie is bij veel specifieke cliëntengroepen bewezen effectief gebleken en heeft relatief weinig zittingen nodig om goed resultaat te kunnen boeken. In cognitieve gedragstherapie zijn een aantal uitgangspunten van belang.

• Er wordt belang gehecht aan het gegeven dat leerprocessen de ontwikkeling van mensen sterk beïnvloeden. Dit houdt ondermeer in dat mensen gedrag gaan of blijven vertonen dat hen iets oplevert en dat zij gedrag gaan verminderen dat hen niets oplevert of vervelende gevolgen heeft. Dit betekent soms dat mensen gedrag hebben aangeleerd dat hen op bepaalde manieren belemmert, maar toch niet makkelijk te veranderen is. In behandeling kunnen deze patronen worden doorbroken, waardoor verandering in gedrag wel mogelijk is.
• In cognitieve gedragstherapie wordt belang gehecht aan de betekenis die mensen geven aan zichzelf, anderen en de wereld in het algemeen. Deze kijk is geleerd door ervaringen uit het verleden en deze kijk bepaalt hoe mensen hun huidige situaties interpreteren. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat iemand die in zijn leven het idee heeft opgedaan dat hij toch zal mislukken, dit bevestigd ziet in alles wat hij doet, ook wanneer de buitenwereld zijn gedrag als een succes ziet. Ook onderschatten mensen vaak hun mogelijkheden om bepaalde moeilijke situaties het hoofd te kunnen bieden. In behandeling kunnen verkeerde of negatieve interpretaties nader worden bekeken en meer realistisch worden bijgesteld.
• In cognitieve gedragstherapie wordt belang gehecht aan het veranderen van gedragingen die problemen in stand houden. Dat betekent bijvoorbeeld dat mensen die vermijdingsgedrag vertonen, (situaties waar zij bang voor zijn, uit de weg gaan) de situaties die zij vermijden - goed voorbereid - weer aangaan. Door nieuw gedrag kan bijvoorbeeld zelfvertrouwen worden opgebouwd en angst worden overwonnen.
• Ook het rechtstreeks beïnvloeden van emotionele beleving van mensen met behulp van gedragstherapeutische technieken is een belangrijke handelwijze van cognitief gedragstherapeuten. Om een juiste indruk te kunnen krijgen van welke behandelmethode het meest geschikt is voor iemand, is een degelijke analyse nodig van de persoon, zijn klachtenpatroon, zijn voorgeschiedenis en huidige leefsituatie. Deze analyse wordt gemaakt in de intakefase en leidt tot de formulering van het behandelplan. Kijk voor meer informatie over cognitieve gedragstherapie op www.vgct.nl